Nguyễn Đặng Xuân NghiNước tăng lực ngày càng trở nên phổ biến trong cuộc sống hiện đại, đặc biệt là đối với giới trẻ và những người cần một cú hích năng lượng tức thời. Tuy nhiên, đằng sau sự tiện lợi và quảng cáo hấp dẫn, loại đồ uống này tiềm ẩn nhiều nguy cơ mà không phải ai cũng hiểu rõ. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về thành phần, lợi ích và tác hại của nước tăng lực đối với sức khỏe.
1. Thành phần chính trong nước tăng lực
Nước tăng lực thường chứa các thành phần chính như caffein, đường, và một số hợp chất bổ sung khác.
- Caffein: Đây là thành phần chủ đạo giúp kích thích tỉnh táo và tăng cường năng lượng. Một lon nước tăng lực thông thường có thể chứa từ 160 đến 500 mg caffein, tương đương với khoảng 2-14 tách cà phê.
- Đường: Một lon nước tăng lực 355 ml có thể chứa khoảng 40 gram đường, cao hơn cả nước ngọt thông thường. Lượng đường này không chỉ cung cấp năng lượng nhanh mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây tăng cân và các bệnh chuyển hóa.
- Các chất bổ sung khác: Các chất khác được cho là giúp tăng cường năng lượng, như vitamin nhóm B và các loại thảo mộc như nhân sâm và guarana có thể được thêm vào nước tăng lực. Điều đáng lo ngại là sự thiếu kiểm soát về mức độ an toàn của chúng.
2. Nước tăng lực có lợi ích gì?
Với những thành phần kể trên, nước tăng lực mang lại một số lợi ích nhất định trong các tình huống cụ thể:
- Tăng tỉnh táo và cải thiện hiệu suất: Caffein trong nước tăng lực có thể giúp cải thiện sự tập trung và giảm mệt mỏi tạm thời. Điều này đặc biệt hữu ích cho những ai cần duy trì hiệu suất làm việc hoặc học tập cao. Chẳng hạn như các bạn sinh viên đại học thường tìm đến nước tăng lực như một giải pháp để thức khuya học bài, nhất là trong những giai đoạn ôn thi căng thẳng.
- Hỗ trợ vận động viên: Nhiều vận động viên lựa chọn sử dụng nước tăng lực trước những trận đấu quan trọng để tăng cường khả năng thi đấu. Caffeine là thành phần chính trong nước tăng lực, được chứng minh ở người trưởng thành có khả năng cải thiện hiệu suất thể chất bằng cách tăng sức bền, nâng cao sức mạnh, cải thiện sự phản xạ và giảm mệt mỏi. Tuy nhiên, hiệu quả này có thể rất khác nhau, tùy vào cơ thể của mỗi người.
3. Những mối nguy từ nước tăng lực
Mặc dù có một số lợi ích, nước tăng lực cũng mang lại nhiều rủi ro, đặc biệt khi sử dụng chúng không kiểm soát. Dưới đây là một số vấn đề đáng lo ngại liên quan đến nước tăng lực:
2.1. Tác động tiêu cực khuếch đại ở thanh thiếu niên
Trẻ em và thanh thiếu niên dễ bị ảnh hưởng mạnh hơn bởi hàm lượng cao caffeine, đường (bao gồm siro ngô có hàm lượng fructose cao), chất làm ngọt ít calo và các chất kích thích từ thảo mộc trong nước tăng lực. Với kích thước cơ thể nhỏ hơn, nhóm tuổi này dễ gặp phải các tác động tiêu cực nghiêm trọng hơn, từ rối loạn giấc ngủ đến tim mạch.
Caffeine trong nước tăng lực có thể cải thiện hiệu suất thể chất ở người lớn. Tuy nhiên, hiệu quả này chưa được nghiên cứu đầy đủ ở trẻ em và thanh thiếu niên. Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ cảnh báo rằng việc lạm dụng có thể gây ngộ độc hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
2.2. Chiến lược tiếp thị nhắm đến giới trẻ
Ngành công nghiệp nước tăng lực trị giá 21 tỷ USD này tăng trưởng mạnh mẽ, với các chiến dịch tiếp thị tập trung vào đối tượng thanh thiếu niên. Các quảng cáo xuất hiện trên trang web dành cho trẻ em, trò chơi điện tử, truyền hình, siêu thị và sự kiện thể thao, khiến giới trẻ dễ dàng tiếp cận và bị hấp dẫn. Thanh thiếu niên chưa có sự phát triển toàn diện về nhận thức. Họ thường có xu hướng tham gia vào các hành vi rủi ro. Điều này khiến họ dễ bị ảnh hưởng bởi các thông điệp quảng cáo. Một số quảng cáo nước tăng lực thậm chí còn tôn vinh lối sống mạo hiểm, tạo sức hút nguy hiểm đối với nhóm tuổi này.
2.3. Ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe
Nhiều bằng chứng ngày càng cho thấy nước tăng lực có thể dẫn đến các hậu quả sức khỏe nghiêm trọng. Bao gồm suy giảm sức khỏe tâm thần, vấn đề tim mạch, tổn thương thận…
Nước tăng lực chứa lượng đường lớn. Tương tự các loại đồ uống có đường khác, chúng mang đến nguy cơ tăng cân, rối loạn chuyển hóa và sâu răng. Đặc biệt đối với người bệnh tiểu đường, nước tăng lực có thể khiến đường huyết tăng cao đột ngột, lâu dài có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như mù loà, cắt cụt chi.
Nước tăng lực chứa hàm lượng đường rất cao, tương tự như các loại đồ uống có đường khác, góp phần làm tăng nguy cơ tăng cân, rối loạn chuyển hóa và sâu răng. Đối với người mắc bệnh tiểu đường, tiêu thụ nước tăng lực có thể dẫn đến những đợt tăng đường huyết đột ngột. Tình trạng này làm tăng nguy cơ phát sinh các biến chứng nghiêm trọng nếu lặp lại trong thời gian dài, chẳng hạn như mất thị lực hoặc cắt cụt chi…
2.4. Lượng caffeine quá cao
Hàm lượng caffeine trong nước tăng lực thường cao hơn nhiều so với các loại đồ uống thông thường. Một số sản phẩm chứa đến 500 mg caffeine mỗi lon, tương đương 14 lon nước ngọt. Tiêu thụ quá nhiều caffeine có thể gây lo âu, mất ngủ, nhịp tim bất thường, tăng huyết áp, và trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến co giật hoặc ngừng tim.
2.5. Kết hợp với rượu
Pha trộn nước tăng lực với rượu, một xu hướng ngày càng phổ biến ở giới trẻ, tiềm ẩn những nguy cơ cực kỳ nguy hiểm. Sự kết hợp này có thể làm che lấp cảm giác say, khiến người uống không nhận ra lượng rượu mình đã tiêu thụ. Điều này dẫn đến việc uống quá nhiều, làm tăng nguy cơ xảy ra các biến chứng nghiêm trọng về tim mạch, thần kinh. Trong một số trường hợp có thể gây tử vong.
2.6. Thiếu quy định kiểm soát
Hiện tại, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) không áp đặt quy định cụ thể về nước tăng lực. Một số nhà sản xuất thậm chí phân loại sản phẩm của họ là thực phẩm bổ sung để né tránh giới hạn về hàm lượng caffeine. Dù có các hướng dẫn tự nguyện từ Hiệp hội Đồ uống Hoa Kỳ, nhưng mức độ tuân thủ vẫn còn rất thấp.
3. Lời khuyên dành cho người tiêu dùng
Để sử dụng nước tăng lực một cách an toàn, người tiêu dùng nên:
- Giới hạn lượng caffein tiêu thụ: Đối với người trưởng thành khỏe mạnh, lượng caffein khuyến nghị không vượt quá 400 mg/ngày, tương đương với 2 lon nước tăng lực tiêu chuẩn.
- Hạn chế sử dụng ở trẻ em và thanh thiếu niên: Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo trẻ em và thanh thiếu niên từ 12-18 tuổi không nên tiêu thụ quá 100 mg caffeine mỗi ngày.
- Không nên kết hợp với rượu.
- Kiểm tra nhãn sản phẩm: Người tiêu dùng cần đọc kỹ nhãn sản phẩm để biết lượng caffein và đường có trong nước tăng lực.
Đối với người bệnh tiểu đường, hãy cân nhắc sử dụng máy đo đường huyết liên tục. Như đã đề cập trước đó, sau khi uống nước tăng lực, đường huyết có thể tăng vọt mà người bệnh không nhận ra. Nếu tình trạng này lặp lại nhiều lần, bệnh tiểu đường có thể trở nên khó kiểm soát và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Với máy đo đường huyết liên tục, thiết bị sẽ cảnh báo ngay lập tức khi đường huyết vượt ngưỡng an toàn, giúp bạn kịp thời điều chỉnh. Nhờ đó, bạn có thể rút kinh nghiệm, giảm hoặc tránh tiêu thụ các thực phẩm gây hại để giữ đường huyết ổn định và bảo vệ sức khỏe lâu dài.
Nước tăng lực có thể hấp dẫn với những lời quảng cáo hoa mỹ, nhưng việc sử dụng không đúng cách, đặc biệt ở thanh thiếu niên, có thể dẫn đến những hệ quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Cần nâng cao nhận thức và áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn để bảo vệ người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Để biết thêm về máy đo đường huyết liên tục 3P, bạn có thể truy cập bài viết <https://web.fptmedicare.vn/>
Tài liệu tham khảo:
https://www.frontiersin.org/journals/public-health/articles/10.3389/fpubh.2017.00225/full
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0278691519302959
https://www.cdc.gov/school-nutrition/energy-drinks/index.html
https://europepmc.org/article/PMC/6166148
https://academic.oup.com/pch/article/22/7/406/4356894#google_vignette
Miễn trừ trách nhiệm
Thuy Cao
