Nguyễn Đặng Xuân Nghi
Bốc hỏa là một triệu chứng phổ biến ở phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh, biểu hiện qua những cơn nóng đột ngột, kèm theo đổ mồ hôi và cảm giác khó chịu. Trong khi nhiều người nghĩ rằng đây chỉ là hậu quả của việc suy giảm hormone estrogen, nghiên cứu mới đã chỉ ra một mối liên hệ đáng chú ý giữa đường huyết, tiểu đường và tình trạng bốc hỏa này. Đặc biệt, tình trạng đường huyết không ổn định có thể khiến triệu chứng bốc hỏa thêm nghiêm trọng, thậm chí là một dấu hiệu cảnh báo nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2.
1. Hiểu rõ cơ chế của bốc hỏa
Bốc hỏa chủ yếu xảy ra do sự thay đổi trong cơ chế điều hòa nhiệt của cơ thể. Khi nồng độ estrogen giảm trong thời kỳ mãn kinh, hệ thần kinh trung ương dễ phản ứng thái quá với những thay đổi nhỏ trong thân nhiệt, gây ra tình trạng giãn mạch máu và đổ mồ hôi để hạ nhiệt. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây còn cho thấy vai trò quan trọng của đường huyết trong việc làm trầm trọng hơn tình trạng này.
Một giả thuyết đáng chú ý là “giả thuyết về vận chuyển glucose kém hiệu quả”. Theo đó, estrogen có tác động đến quá trình sản xuất các chất vận chuyển glucose (GLUT1) tại hàng rào máu não. Khi nồng độ estrogen suy giảm, khả năng điều chỉnh lượng glucose cung cấp cho não cũng kém hiệu quả hơn. Lúc này, nếu đường huyết giảm quá mức hoặc có sự dao động lớn, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách kích thích hệ thống thần kinh tự chủ, dẫn đến những cơn bốc hỏa dữ dội.
2. Nguy cơ tiểu đường và bốc hỏa
Nghiên cứu trên hơn 150.000 phụ nữ mãn kinh đã cho thấy một mối liên hệ giữa triệu chứng bốc hỏa và nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường tuýp 2. Những phụ nữ trải qua các cơn bốc hỏa nghiêm trọng có nguy cơ mắc tiểu đường cao hơn 50% so với những người không gặp triệu chứng này. Sự tăng nguy cơ này đặc biệt nổi bật ở những người thường xuyên bị đổ mồ hôi đêm và có triệu chứng kéo dài sau mãn kinh.
Điều đáng chú ý là mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng bốc hỏa cũng tỉ lệ thuận với nguy cơ tiểu đường. Phụ nữ có triệu chứng nhẹ tăng 13% nguy cơ, trong khi những người có triệu chứng nặng tăng gần 50% nguy cơ. Điều này có thể được giải thích bằng sự mất cân bằng trong việc điều hòa đường huyết và khả năng đáp ứng của cơ thể khi thiếu estrogen.
3. Đường huyết và phản ứng của cơ thể
Glucose là nguồn năng lượng chính cho não bộ, và việc duy trì mức đường huyết ổn định là rất quan trọng. Khi đường huyết giảm, hệ thần kinh phải kích hoạt các phản ứng bù trừ như tăng lưu lượng máu và sản sinh nhiều chất dẫn truyền thần kinh hơn. Tuy nhiên, ở phụ nữ mãn kinh, khả năng vận chuyển glucose qua hàng rào máu não bị suy giảm do thiếu estrogen, khiến não bộ dễ rơi vào tình trạng “đói năng lượng”, kích hoạt phản ứng thần kinh quá mức và dẫn đến bốc hỏa.
Nghiên cứu cho thấy rằng, ở những phụ nữ mãn kinh, việc duy trì đường huyết ở mức ổn định có thể làm giảm đáng kể tần suất các cơn bốc hỏa. Khi đường huyết tăng nhẹ (khoảng 130-140 mg/dl), các cơn bốc hỏa giảm rõ rệt. Ngược lại, khi đường huyết giảm xuống mức thấp hơn, tình trạng bốc hỏa lại gia tăng.
4. Lời khuyên: Kiểm soát đường huyết để giảm bốc hỏa
Dựa trên mối liên hệ giữa đường huyết và bốc hỏa, các biện pháp cải thiện tình trạng này có thể tập trung vào việc kiểm soát đường huyết thông qua chế độ ăn uống và lối sống:
- Ăn uống đều đặn và cân bằng: Duy trì bữa ăn nhỏ, thường xuyên, giàu chất xơ và protein giúp duy trì đường huyết ổn định trong suốt cả ngày.
- Hạn chế đường tinh luyện và thực phẩm có chỉ số đường huyết cao: Những thực phẩm này làm tăng đường huyết nhanh chóng và gây ra tình trạng giảm đường huyết đột ngột sau đó.
- Tập thể dục nhẹ nhàng: Hoạt động thể chất giúp cải thiện khả năng sử dụng glucose của cơ thể và tăng cường sức khỏe tổng thể.
- Ngủ đủ giấc và giảm stress: Giấc ngủ và tâm lý ổn định giúp cơ thể điều chỉnh đường huyết hiệu quả hơn.càng
Để hỗ trợ kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn, việc sử dụng máy đo đường huyết liên tục (CGM) là một giải pháp hữu ích. Thiết bị này theo dõi chỉ số đường huyết theo thời gian thực, giúp phát hiện kịp thời các dao động lớn trong đường huyết – yếu tố có thể kích thích cơn bốc hỏa. CGM còn cung cấp dữ liệu cụ thể, từ đó người dùng có thể điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt nhằm giữ đường huyết ổn định, từ đó giúp giảm tần suất các triệu chứng khó chịu.
Bốc hỏa không chỉ đơn thuần là một triệu chứng của thời kỳ mãn kinh mà còn có thể là dấu hiệu của tình trạng đường huyết không ổn định và nguy cơ tiểu đường. Việc hiểu rõ mối liên hệ này sẽ giúp phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh có các biện pháp hiệu quả để kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Duy trì đường huyết ổn định thông qua chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh là chìa khóa quan trọng không chỉ để giảm bốc hỏa mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài.
Để biết thêm về máy đo đường huyết liên tục 3P, bạn có thể truy cập bài viết <https://web.fptmedicare.vn/>
Tài liệu tham khảo:
Miễn trừ trách nhiệm
Thuy Cao
